Dynamische schooldag
Scholen kunnen een belangrijke rol spelen in het stimuleren van kinderen om (nog) meer te bewegen en buiten te spelen. Nederlands onderzoek laat zien dat kinderen ongeveer twee derde van een schooldag zittend in de klas doorbrengen. Naast het bewegingsonderwijs wordt in de klas nauwelijks aan beweging gedaan. Op welke manier kunnen scholen bijdragen aan meer beweging gedurende de schooldag en wat is daarvan het positieve effect?
Nieuwe ontwikkeling
Naast de verplichte twee lessen bewegingsonderwijs per week kunnen de leerkrachten tijdens de schooldag meer beweegvormen in en rondom de klas hanteren. Een nieuwe ontwikkeling binnen het onderwijs is de opmars van een dynamische schooldag. Een dag waarin kinderen en leerkrachten voldoende afwisseling hebben tussen inspanning en ontspanning. Door de schooldagen dynamischer te maken, voelen leerlingen zich lekkerder, werken hun executieve functies beter én wordt het groepsproces positief beïnvloed. In de loop der jaren zijn diverse methodes, tools en materialen ontwikkeld die kunnen helpen om leerlingen meer, anders of beter te laten bewegen.
Wat is een dynamische schooldag?
Bij een dynamische schooldag gaat het niet alleen om de afwisseling tussen fysieke in- en ontspanning maar ook om de cognitieve en sociaal- emotionele in- en ontspanning. Meer bewegen heeft een positief effect op de motorische ontwikkeling en de lichamelijke gezondheid van leerlingen. Het heeft positieve invloed op het welbevinden, zelfvertrouwen, controle op impulsief gedrag én een betere stemming. De concentratie tijdens de lessen die volgen op de bewegingsactiviteiten wordt verbeterd waardoor er een grotere kans is op betere leerprestaties. Daarnaast leidt het hebben van plezier in bewegen tot actieve leerlingen die ook op latere leeftijd een actieve leefstijl hebben. De inrichting van de omgeving (lesruimte) is ook een onderdeel om een schooldag dynamisch te maken. Leerkrachten dienen voor voldoende prikkelrijke en prikkelarme ruimtes te zorgen gedurende de schooldag. Dit kan al eenvoudig door het onderwijs binnen af te wisselen met buiten. Voor het creëren van een aantrekkelijke lesruimte is niet veel budget nodig. Een pot verf voor het schoolplein en kleine materialen voor in de klas kunnen al een enorm verschil maken.
Hoe kom je tot een dynamische schooldag?
De afgelopen jaren zijn al vele initiatieven genomen om leerlingen meer te laten bewegen. Een dynamische schooldag begint al met het lopend of fietsend naar school komen, wat leerkrachten kunnen bevorderen. In de klas wordt zittend werk afgewisseld met een energizer. Daarnaast kan bewegend leren toegepast worden om en een dynamische schooldag te creëren. Hierbij worden cognitieve leeractiviteiten zoals een instructie afgewisseld met bewegingsactiviteiten om de leerstof te verwerken. Het toevoegen van een kleine lichamelijke opdracht zorgt voor afwisselingen in de les, voor het losmaken van energie en voor het richten van de aandacht. Daarnaast kunnen gerichte pleinspelen ook een grote bijdrage leveren. Niet alleen om een schooldag dynamischer te maken, maar ook om de belangrijke effecten op ontwikkeling van kinderen te stimuleren. Het is belangrijk dat scholen enige theoretische kennis hebben en weten welk doel er beoogd wordt met het bewegend leren of de pleinspelen. Het is van groot belang om op de hoogte te zijn van de verschillende vormen bewegend leren om ook daadwerkelijk het juiste effect te ondervinden.
Een ideale dynamische schooldag te integreren begint bij het rooster. Waar scholen normaliter gewend zijn om vakgebieden in te plannen, is het voor de school juist van belang om eerst naar de beweegmomenten te kijken. Waar is het zinvol om bewegen toe te passen? Wanneer is het effectief? Het is niet de meest effectieve keuze om bijvoorbeeld na een les bewegingsonderwijs bewegend leren in te plannen. Bewegend leren kan dan beter gepland worden binnen een les waarbij een nieuwe lesstof wordt aangeboden. Door bij het maken van het rooster de juiste keuzes te maken is het duidelijk voor de leerkracht waar extra beweegmomenten ingepland kunnen worden. Het is daarbij van belang om te kijken naar hetgeen de kinderen ook nodig hebben wat betreft de afwisselingen tussen in- en ontspanning.
Maak het passend
Een belangrijke voorwaarde om tot een dynamische schooldag te komen is dat het sociaal/pedagogisch klimaat van de groep op orde is. Daarnaast is bijvoorbeeld het concentratie- en energieniveau van kinderen heel verschillend en dus is het belangrijk om, net zoals in andere lessen, ook bij bewegen te differentiëren. Niet alle leerlingen vinden bijvoorbeeld dezelfde energizer leuk. Dus als je een energizer inzet met als doel ontspanning en daarna een betere focus en concentratie, helpt het niet mee als een kind enkel gefrustreerd raakt tijdens de energizer. Het belangrijkste is om te blijven differentiëren. Niet alle leerlingen vinden hetzelfde fijn en zijn met hetzelfde geholpen. In het onderwijs zijn we een kei in differentiëren, maar tijdens bewegen of bijvoorbeeld de inzet van energizer willen leerkrachten dat nog wel eens vergeten.
Veel mogelijkheden
Er zijn een tal van mogelijkheden om een schooldag dynamisch(er) te maken, maar het begint vaak bij het slim roosteren. Scholen hebben nu veelal het idee dat alles rondom een dynamische schooldag er extra bij komt, maar de bedoeling is dat het een onderdeel wordt van het huidige lesaanbod. In plaats van zittend leren, leren kinderen staand/bewegend. In plaats van het geven van een rekenles in het klaslokaal kunnen leerlingen op het schoolplein aan de slag met rekensommen die gemaakt worden tijdens ‘levend kwartet’. De provincies en hoofdsteden kunnen geoefend worden door middel van een spel waarbij ze op het plein rennen naar de juiste provincie die op het plein aangeduid staat.